Masz głowę pełną pomysłów i rozpiera Cię energia do działania? Chcesz zaangażować się w budowanie społeczeństwa obywatelskiego, działać publicznie lub po prostu realizować swoje cele, pasje lub idee, w które wierzysz? Jeśli masz przy tym wokół siebie nawet niewielką grupę ludzi podzielających Twoje pomysły, to nie pozostaje nic innego jak połączyć z nimi siły i powołać do życia stowarzyszenie!
Stowarzyszenia to organizacje grupujące ludzi o podobnych celach lub zainteresowaniach. Możemy stowarzyszać się z osobami podzielającymi nasze hobby, poglądy, pasje czy też łącząc siły w walce o konkretne sprawy, np. ochronę zabytków, edukację czy ochronę przyrody. Nasze prawo do tworzenia stowarzyszeń chroni Konstytucja. W jej art. 12 wskazano, że Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji, natomiast art. 58 podkreśla, że każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się. Podstawowym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie stowarzyszeń jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.
Kto może założyć Stowarzyszenie?
Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych (a więc pełnoletnim i nieubezwłasnowolnionym) i niepozbawionym praw publicznych oraz cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Zakładać stowarzyszeń nie mogą zatem osoby niepełnoletnie oraz cudzoziemcy, którzy mieszkają zagranicą. Mogą oni natomiast na określonych zasadach przystępować do już założonych organizacji.
Warto pamiętać, że polskie prawo rozróżnia dwa rodzaje stowarzyszeń: zwykłe i rejestrowe, przy czym tylko te drugie posiadają osobowość prawną. Procedura zakładania stowarzyszeń zwykłych jest znacznie prostsza, wystarczą do tego tylko trzy osoby. Należy uchwalić regulamin i złożyć do starosty (lub prezydenta miasta w miastach na prawach powiatu) wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych. Stowarzyszenie zwykłe powstaje i może rozpocząć działalność z chwilą wpisu do ewidencji.
Droga do założenia stowarzyszenia rejestrowego jest nieco bardziej skomplikowana. Przede wszystkim musimy zgromadzić co najmniej 7 osób, które będą założycielami. Pierwszą czynnością, którą taka grupa założycielska musi wykonać, jest napisanie statutu, który stanowi swoistą konstytucją naszej organizacji.
Jak napisać statut stowarzyszenia?
Co powinno znaleźć się w takim statucie? Ustawa wskazuje, że musi on zawierać w szczególności:
1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji;
2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia;
3) cele i sposoby ich realizacji;
4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków;
5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje;
5a) możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją;
6) sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał władz stowarzyszenia;
7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich;
8) zasady dokonywania zmian statutu;
9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia.
Szczegółowe uregulowanie tych (oraz innych fakultatywnych) kwestii pozostawione zostało twórcom stowarzyszenia. Nie ma jednego idealnego wzoru statutu, każda organizacja posiada bowiem swoją specyfikę i założenia, do których należy dopasować odpowiednią treść tego dokumentu. Można oczywiście skorzystać z szeroko dostępnych przykładowych wzorów, jeśli jednak nie czujesz się na siłach w samodzielnym tworzeniu statutu lub chciałbyś mieć statut uszyty na miarę potrzeb swojej organizacji, to warto skorzystać na tym etapie z pomocy prawników mających doświadczenie w NGO. Często zdarza się bowiem, że dopiero w trakcie działalności stowarzyszenia zaczynają wychodzić na jaw różne niedoskonałości statutowych zapisów, które komplikują nam życie, a nawet potrafią generować konflikty i paraliżować organizację.
Mamy statut i co dalej?
Gdy mamy już gotowy projekt statutu czas przejść do kolejnego etapu, czyli zebrania założycielskiego. Musi w nim uczestniczyć co najmniej 7 osób, które zostaną założycielami stowarzyszenia. Warto więc z wyprzedzeniem ustalić dogodny dla wszystkich termin oraz dogadać kwestie organizacyjne, takie jak np. prowadzącego zebranie oraz protokolanta. Koniecznie pamiętajcie również o przygotowaniu niezbędnych dokumentów, czyli:
– listy członków założycieli,
– projektu statutu,
– projektów uchwał w sprawie powołania stowarzyszenia, przyjęcia statutu oraz wyboru władz stowarzyszenia,
– wzoru protokołu,
Zebranie odbywa się według ustalonego wcześniej porządku obrad, w którym koniecznie znaleźć się muszą wybór prezydium obrad, ustalenie sposobu głosowania i wybór komisji skrutacyjnej oraz głosowania nad przyjęciem wyżej wymienionych uchwał.
Wszystkie dokumenty muszą być sporządzone w trzech egzemplarzach, gdyż dwa komplety zostają wysłane do KRS, a jeden zostaje w dokumentacji stowarzyszenia.
Rejestracja stowarzyszenia w KRS
Po przeprowadzeniu zebrania założycielskiego został nam najtrudniejszy etap, który zazwyczaj przysparza najwięcej problemów twórcom organizacji, czyli rejestracja w KRS. Wynika to z tego, że procedura rejestracji jest mocno sformalizowana, wnioski składa się na formularzach, które trzeba bardzo dokładnie i precyzyjnie wypełnić, najdrobniejszy błąd kosztuje nas bowiem wezwanie do uzupełnienia braków albo zwrot wniosku. Dlatego jeśli nie macie żadnego doświadczenia z postępowaniami rejestrowymi, to zdecydowanie warto zwrócić się o pomoc prawną w przygotowaniu wniosku – pozwoli to oszczędzić sporo czasu i nerwów.
Chcąc zarejestrować stowarzyszenie w KRS, musimy złożyć wniosek składający się z następujących formularzy:
– KRS-W20 – formularz podstawowy, wskazuje się w nim dane stowarzyszenia,
– KRS-WK – na nich zgłaszamy osoby wchodzące w skład zarządu oraz wchodzące w skład komisji rewizyjnej (liczba formularzy zależy od liczby członków organów, na jednym można zgłosić maksymalnie dwóch członków organu),
KRS-WM – służy do zgłoszenia zakresu działalności gospodarczej, co skutkuje wpisaniem stowarzyszenia do rejestru przedsiębiorców; składamy go tylko wtedy, gdy organizacja ma prowadzić działalność gospodarczą,
Wszystkie formularze muszą być podpisane przez członków zarządu zgodnie z ustaloną w statucie zasadą reprezentacji.
Jakie dokumenty dołączyć do wniosku o rejestrację stowarzyszenia?
Do wniosku złożonego na urzędowych formularzach dołączamy dokumenty, które powstały w wyniku zebrania założycielskiego, tj.:
– statut stowarzyszenia podpisany przez zarząd,
– protokół z zebrania założycielskiego podpisany przez przewodniczącego i protokolanta,
– listę członków założycieli z ich podpisami,
– uchwały podjęte na zebraniu podpisane przez przewodniczącego i protokolanta.
Ponadto konieczne będzie również załączenie oświadczeń członków zarządu o ich adresach do doręczeń.
Jeśli zakładamy również działalność gospodarczą, to wniosek musi być opłacony w kwocie 350 zł, a dowód opłaty również stanowi załącznik.
Należy pamiętać, że wszystkie formularze i dokumenty składane są w dwóch egzemplarzach, gdyż jeden komplet sąd przekazuje do organu nadzoru.
Wniosek złożony i co dalej?
Pozostaje czekać na informację zwrotną z sądu. Sąd zbada nasz statut i złożone dokumenty. Jeśli wszystko będzie w porządku, wyda postanowienie o wpisie naszego stowarzyszenia do rejestru. Po dokonaniu takiego wpisu Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność.
Tomasz Pułról
Radca prawny
Mamy nadzieję, że artykuł będzie pomocny dla wszystkich tych, którzy planują założyć stowarzyszenie. Jeśli masz dodatkowe pytania lub chciałbyś skorzystać z pomocy prawnej na którymkolwiek etapie tworzenia stowarzyszenia, zapraszamy do kontaktu.
