Ślub w większości przypadków wiąże się ze zmianą nazwiska przez przynajmniej jednego małżonka. Kiedy małżeństwo ulega rozpadowi i dochodzi do rozwodu, wiele osób postanawia wrócić do poprzedniego nazwiska. Dziś omówimy, jak wygląda ta procedura. Zastanowimy się również nad tym, czy mąż może po rozwodzie żądać, aby żona, która przyjęła jego nazwisko, wróciła do swojego nazwiska panieńskiego. Przedstawimy także nietypowy kazus i odpowiemy na pytanie, do którego nazwiska może powrócić po rozwodzie osoba, która już wcześniej była żonata/zamężna i zmieniała nazwisko przy poprzednim ślubie.
Najistotniejszą rzeczą, którą musi wiedzieć małżonek, który ma zamiar wrócić do poprzedniego nazwiska, jest to, że termin na zmianę nazwiska wynosi 3 miesiące od uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Wskazany termin 3-miesięczny jest terminem zawitym, a więc nie można go przywrócić albo przedłużyć – jeśli osobie uprawnionej zależy na zmianie nazwiska po rozwodzie, powinna pilnować tego terminu. Pamiętać trzeba, że nie chodzi o datę samego wyroku rozwodowego, ale o moment, gdy orzeczenie stało się prawomocne i nie przysługuje już od niego żaden środek zaskarżenia. Chwila ta ma zasadniczo miejsce:
- gdy upłynie termin do złożenia przez stronę wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku,
- w przypadku złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku – gdy upłynie termin do złożenia apelacji,
- w przypadku gdy którykolwiek z małżonków wniósł apelację od wyroku w zakresie punktu 1, czyli co do rozwiązania małżeństwa albo kwestii winy w rozkładzie pożycia – wyrok rozwiązujący małżeństwo staje się prawomocny z momentem wydania wyroku przez sąd odwoławczy.
Powrót do poprzedniego nazwiska wymaga złożenia osobiście oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego – i to w dowolnie wybranym urzędzie – albo konsulem. Osoba uprawniona musi zatem koniecznie wybrać się do urzędu – sąd rozwodowy nie zamieszcza bowiem tego rodzaju rozstrzygnięć w wyroku.
Co istotne, uprawnienie to przysługuje jedynie małżonkowi, który zmienił nazwisko w związku z zawarciem związku małżeńskiego. Powrót do poprzedniego nazwiska jest wyłącznie jego decyzją – nie ma na nią wpływu ani sąd, ani kierownik urzędu stanu cywilnego, ani jego były małżonek. Zmiana ta nie odbywa się nawet w formie decyzji administracyjnej – wystarczające jest samo złożenie oświadczenia przed odpowiednim organem, oczywiście we wskazanym terminie i za opłatą skarbową wynoszącą w tej sprawie 11 zł. Jest więc to wyłączne uprawnienie małżonka, z którego może, ale nie musi korzystać. Czy były małżonek może domagać się od drugiego małżonka powrotu do poprzedniego nazwiska? W żadnym wypadku – przykładowo, jeśli wskutek małżeństwa kobieta przyjęła nazwisko męża, po rozwodzie były już mąż nie ma żadnych narzędzi prawnych, by żądać od niej powrotu do jej poprzedniego nazwiska.
Co jednak w sytuacji, gdy osoba, która chce wrócić do poprzedniego nazwiska, już wcześniej była zamężna/żonata i zmieniła nazwisko dwukrotnie? Przykładowo Anna Nowak wyszła za Jana Kowalskiego i zmieniła nazwisko na Kowalska. Para jednak się rozstała, ale po rozwodzie Anna Kowalska pozostała przy nazwisku byłego męża. Kilka lat później Anna Kowalska wyszła za mąż za Piotra Wójcika i przyjęła jego nazwisko. Do jakiego nazwiska może zatem wrócić po rozwodzie z Piotrem Wójcikiem Anna Wójcik – jedynie do nazwiska Kowalska, czy także do nazwiska panieńskiego Nowak? Zgodnie z przepisami małżonek ma możliwość powrotu do nazwiska noszonego przed wstąpieniem w związek małżeński – a więc w naszym przykładzie Anna Wójcik będzie mogła powrócić w tym trybie jedynie do nazwiska poprzednio noszonego, czyli Kowalska. Jeśli bowiem były małżonek pozostawał już wcześniej w związku małżeńskim i zmieniał uprzednio nazwisko oraz nie powrócił po pierwszym rozwodzie do nazwiska noszonego przed zawarciem pierwszego małżeństwa, to po drugim rozwodzie powrócić do niego nie może – było to możliwe jedynie w ciagu 3 miesięcy od uprawomocnienia się pierwszego wyroku rozwodowego. Jeśli były małżonek nie złożył w tym terminie oświadczenia o powrocie do noszonego przed zawarciem małżeństwa nazwiska albo gdyby chciał wrócić do nazwiska noszonego jeszcze wcześniej (np. przed pierwszym związkiem małżeńskim), to może to uczynić tylko w trybie ustawy o zmianie imienia i nazwiska, a więc zmiana ta musi wynikać z ważnych powodów, a decyzję w tej sprawie podejmuje każdorazowo kierownik Urzędu Stanu Cywilnego.
