Zniesławienie to rodzaj przestępstwa przeciwko czci, które zostało spenalizowane w art. 212 Kodeksu karnego. Przedmiotem przestępstwa zniesławienia, jest dobre imię / opinia danej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub tzw. ułomnej osoby prawnej.
1. Na czym polega przestępstwo zniesławienia?
Zniesławienie polega na pomawianiu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Ochronie podlega cześć i godność podmiotu pomawianego o postępowanie lub właściwości, które są sprzeczne z prawem lub z zasadami etyki. Pomówienie musi odnosić się do postępowania (np. popełnienie przestępstwa, prowadzenie niemoralnego trybu życia) lub właściwości (np. alkoholizm, narkomania, choroba psychiczna, a w przypadku podmiotu zbiorowego – np. niekompetencja personelu).
Co istotne, pomawianie musi mieć charakter wypowiedzi o faktach, a nie samej oceny. Wypowiedzi ocenne nie mogą stanowić zniesławienia – tak więc np. wyrażanie opinii o kimś, że jest nieobliczalny / arogancki nie jest traktowane jako zniesławienie, dopóki nie jest poparte wypowiedziami o faktach.
2. Czy można karać za prawdziwe zarzuty? Kwestia wyłączenia bezprawności zniesławienia.
Istnieją przypadki, gdy odpowiedzialność za zniesławienie może zostać wyłączona.
Zgodnie z art. 213 § 1 Kodeksu karnego, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy, nie stanowi zniesławienia. Zniesławiający działa niepublicznie, gdy rozpowiadane przez niego informacje nie są dostępne dla bliżej nieokreślonej liczby osób. Prawdziwość zarzutu spełniona jest wówczas, gdy jego treść, w części, która może poniżyć w opinii publicznej, bądź narazić na utratę zaufania potrzebnego do danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności odpowiada rzeczywistości, przy czym prawdziwość ta musi być udowodniona przez zniesławiającego.
W sytuacji zarzutu uczynionego publicznie uchylenie przestępności zniesławienia wymaga nie tylko jego prawdziwości. W takiej sytuacji, nawet jeśli oskarżenie jest prawdziwe, zniesławiający może uniknąć kary tylko wtedy, gdy postawiony przez sprawcę zarzut dotyczy postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną albo też służy obronie społecznie uzasadnionego interesu. Przestępstwo zniesławienia traktuje się jako popełnione publiczne, wówczas gdy informacje zostały opublikowane w Internecie, prasie lub w inny sposób podane do publicznej wiadomości.
3. W jakim trybie jest ścigane przestępstwo zniesławienia?
Zniesławienie to przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego co oznacza, że osoba pokrzywdzona musi sama zainicjować wszczęcie postępowania karnego przeciwko sprawcy czynu poprzez wniesienie prywatnego aktu oskarżenia lub złożenie skargi. Wówczas policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu.
4. Jaka kara grozi za zniesławianie?
W razie skazania za przestępstwo zniesławienia sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Za zniesławienie w Internecie bądź za pomocą innych środków masowego komunikowania, sprawca może podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności, a nawet karze pozbawienia wolności do roku.
Na wniosek pokrzywdzonego sąd może również orzec podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości (jeżeli np. pokrzywdzonemu zależy, aby stwierdzenie nieprawdziwości zarzutu trafiło do publicznej wiadomości).
