Jak wskazaliśmy w ostatnim wpisie, postępowanie upadłościowe dzieli się zasadniczo na dwa etapy: postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz właściwe postępowanie upadłościowe. Skoro omówiliśmy już, na czym polega upadłość konsumencka oraz jakie kwestie bada sąd przy rozpatrywaniu wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, pora przejść do opisania, jak wygląda postępowanie na pierwszy etapie, czyli w sprawie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Aby skutecznie przebrnąć przez pierwszy etap i zakończyć go sukcesem, niezbędne jest prawidłowe wypełnienie wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Przede wszystkim wniosek ten należy złożyć do właściwego sądu – w przypadku sprawy o ogłoszenie upadłości sądem tym jest sąd rejonowy – wydział gospodarczy do spraw upadłościowych. Wniosek koniecznie musi być złożony na specjalnym formularzu, w którym należy skrupulatnie przedstawić sytuację dłużnika. Oprócz wskazania podstawowych danych dłużnika niezbędne jest podanie dokładnych informacji dotyczących sytuacji majątkowej dłużnika, czyli:
– wykazu majątku dłużnika, w tym informacji o środkach pieniężnych zgromadzonych przez dłużnika, a także szacunkowej wyceny składników majątku dłużnika,
– wierzytelności dłużnika względem innych osób,
– listy wierzycieli dłużnika z dokładnym podaniem danych wierzycieli, kwoty wierzytelności oraz terminu płatności,
– informacji o przychodach dłużnika w ostatnich 6 miesiącach przed dniem złożenia wniosku,
– informacji o kosztach ponoszonych przez dłużnika na utrzymanie dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu w ostatnich 6 miesiącach przed dniem złożenia wniosku,
– informacji o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ciągu 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku.
We wniosku należy koniecznie zawrzeć także uzasadnienie, czyli przedstawić argumenty wskazujące na zasadność wniosku i fakt niewypłacalności dłużnika. W sprawach o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej niezwykle istotne jest także zebranie dokumentacji dotyczącej sytuacji majątkowej dłużnika. Do wniosku należy załączyć wszelkie dowody wskazujące na wystąpienie niewypłacalności dłużnika oraz potwierdzające istnienie zadłużenia i wysokość należności. W praktyce chodzi najczęściej o załączenie faktur i umów, z których wynika zadłużenie. Wniosek wraz ze wszystkimi załącznikami powinien zostać złożony wraz z odpisem oraz opłatą sądową wynoszącą 30 złotych.
Aby sąd rozpatrzył wniosek pozytywnie, wszystkie powyższe warunki muszą być spełnione – co istotne, każda rubryka wniosku powinna być wypełniona albo przekreślona, a jakiekolwiek nieścisłości lub braki w treści wniosku skutkować będą wezwaniem przez sąd do uzupełnienia braków formalnych wniosku pod rygorem jego zwrotu.
Warto pamiętać, że podawane dane muszą być zupełne i prawdziwe – w przypadku wykrycia nieprawidłowości we wniosku może bowiem zachodzić podstawa do umorzenia postępowania upadłościowego na dalszym etapie. Zgodnie z przepisami sąd umarza postępowanie, jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne – do umorzenia nie dojdzie jednak wtedy, gdy ta niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Jeżeli wniosek zostanie poprawnie wypełniony, a zarazem zostaną spełnione przesłanki do ogłoszenia upadłości, sąd wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym jednocześnie wyznaczy syndyka, który będzie prowadził sprawę na kolejnym etapie, a także wezwie wierzycieli upadłego do zgłoszenia syndykowi ich wierzytelności. Tym samym rozpoczyna się kolejny etap postępowania upadłościowego, który już nie toczy się przed sądem, lecz odtąd sprawę prowadzi wyznaczony syndyk. Wraz z ogłoszeniem upadłości dotychczasowy dłużnik staje się upadłym.
Ogłoszenie upadłości, choć jest dopiero pierwszym etapem postępowania, już rodzi dla dłużnika-upadłego wiele skutków. Od tego momentu sytuacja upadłego zmienia się diametralnie – upadły jest nie tylko traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim, ale także zobowiązany jest do wskazania i wydania syndykowi całego swojego majątek i dokumentów go dotyczących. Majątek upadłego z dniem ogłoszenia upadłości staje się natomiast masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.
Nie są to jednak jedyne konsekwencje wydania przez sąd postanowienia o ogłoszenie upadłości – wywołuje ono bowiem skutki co do niemal wszystkich dotychczasowych zobowiązań upadłego, ustroju majątkowego panującego w jego małżeństwie i samego majątku wspólnego małżonków, toczących się z jego udziałem spraw sądowych i administracyjnych, a nawet spraw spadkowych dotyczących upadłego. Z dniem ogłoszenia upadłości zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne. Ponadto wygasają m.in. umowy zlecenia, w których upadły był dającym zlecenie, a także umowy agencyjne i umowy pożyczki, o ile przedmiot pożyczki nie został jeszcze wydany. Od momentu ogłoszenia upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Co więcej, z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, zaś jeżeli małżonkowie pozostawali dotychczas w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek upadłego może jedynie dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym poprzez zgłoszenie tej wierzytelności. Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej rozciągają się nawet na sprawy spadkowe dotyczące upadłego – jeżeli upadły zostanie powołany do spadku, a spadek zostanie otwarty już po dniu ogłoszenia upadłości albo śmierć spadkodawcy nastąpiła wprawdzie przez ogłoszeniem upadłości, lecz upadły nie złożył jeszcze żadnego oświadczenia co do przyjęcia albo odrzucenia spadku, spadek wchodzi do masy upadłości. Jeżeli upadły jest jednym ze spadkobierców, to do masy upadłości wchodzi określony ułamkiem udział upadłego w spadku jako całości oraz udział w poszczególnych przedmiotach należących do spadku.
